Amortisör Nedir? Arıza Belirtileri Nelerdir?

Amortisör Nedir? Arıza Belirtileri

Amortisör, araçlarda süspansiyon sisteminin temel bileşenlerinden biridir. Yol yüzeyinden gelen darbeleri emerek sürüş konforunu artırır. Bununla birlikte lastiklerin yola sürekli temas etmesini sağlayarak aracın dengeli ve güvenli bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Görevi, yayların salınımını kontrol altına alarak aracın zıplamasını önlemek ve sürüş stabilitesini korumaktır.

Arıza yaşandığında araçta belirgin şekilde sarsıntılı bir sürüş hissedilir. Virajlarda savrulma artar, fren mesafesi uzar. Bilhassa bozuk yollarda tekerleklerin yerle temasında düzensizlik gözlemlenir. Ayrıca yağ sızıntısı, lastiklerde düzensiz aşınma ve süspansiyon sisteminden gelen vuruntu sesleri de sıkça rastlanan arıza belirtilerindendir. Bu sebeple düzenli olarak kontrol edilmesi, sürüş güvenliği ve araç performansı açısından son derece önemlidir.

Arızanın nasıl fark edileceğini, değişiminin ne kadar sürdüğünü ve hangi aralıklarla yenilenmesi gerektiğini merak ediyorsanız sizin için hazırladığımız bu yazıda tüm sorularınızın yanıtlarını bulabilirsiniz. Hazırsanız aracınızın sürüş konforunu ve güvenliğini doğrudan etkileyen amortisör sistemine birlikte daha yakından bakalım.

Amortisör Arızası Nasıl Anlaşılır?

Amortisörün arızalı olup olmadığını anlamak, aracın size verdiği işaretleri doğru yorumlamakla mümkündür. Arızanın yaygın belirtileri ve test yöntemleri şu şekildedir:

Görsel ve Dokunma Kontrolleri

Amortisör gövdesi üzerinde yağ lekeleri, nemli bölgeler ya da açık yağ izi varsa bu, conta sisteminde kaçak olduğunun göstergesi olabilir. Ancak biraz terleme (çok ince yağ kalıntısı) her zaman arızadır, demek değildir. Lastiklerin omuz bölgelerinde yani iç ya da dış kenarlar boyunca düzensiz veya asimetrik aşınma varsa bu da görevini tam olarak yapamadığına işaret olabilir.

Sürüş Davranışıyla İlgili Belirtiler

Bozuk yollardan geçerken araç; olması gerekenden fazla zıplama yapıyorsa, süspansiyon normal salınımı birkaç hareket sonra durmuyorsa amortisör, sönümleme özelliğini kaybetmiş olabilir. Viraj alırken aracın gövdesi aşırı yana yatıyorsa, savrulma eğilimi artıyorsa bu da amortisörlerden gelen destek zayıf, demektir. Ani frenleme esnasında araç ön kısmı normalden fazla öne eğiliyorsa (dip yapma) sönümleme görevini tam yerine getiremiyor, demektir. Yüksek hızlarda araç, yüzüyor ya da direksiyon hâkimiyeti zorlaşıyorsa amortisörlerde kayıp yaşanmış olabilir.

Kulağınıza Gelen Ses ve Tıkırtılar

Kasis ya da tümseklerden geçerken bağlantı noktalarından gelen tıkırtı ya da gıcırdama sesleri, parçaların oynuyor ya da gevşek olduğuna işarettir. Direksiyon simidini çevirirken metalik tıklama sesleri geliyorsa amortisör montaj elemanlarında (bağlantı burçları, takozlar) arıza olabilir.

Yaylanma Testi

Aracın bir köşesinden, ön kaput kısmından, bastırın. Bıraktığınızda aracın yaylanma hareketi gözlemlenir. Eğer yalnızca 1 ya da 1,5 salınımdan sonra duruyorsa amortisörler hâlâ işlevsel olabilir. Ancak 2-3 kez ya da daha fazla salınım yapıyorsa bu, sönümleme kapasitesini yitirdiğinin güçlü bir göstergesidir.

Yukarıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı sizde mevcutsa aracınızı vakit kaybetmeden bir oto servisine götürmeniz önerilir. Çünkü yaşanılan arızalar yalnızca konfor kaybına neden olmaz. Bilhassa frenleme, direksiyon kontrolü ve viraj güvenliği gibi hayati sistemleri de etkileyerek kaza riskini artırabilir.

Amortisör Takozu Nasıl Değiştirilir?

Kule (amortisör) takozu, aracınızın süspansiyon sisteminde amortisör ile gövde arasındaki bağlantıyı sağlayan bir elemandır. Zamanla aşınabilir, çatlayabilir veya deformasyona uğrayabilir. Kule takozunun nasıl değiştirileceğine dair bilmeniz gerekenler şu şekildedir:

• Aracınızın marka, model ve üretim yılına uygun amortisör takozu alınması gerekir.
• Malzeme kalitesi (kauçuk, poliüretan vs.) önemlidir. Orijinal yahut kaliteli muadil parça önerilir.
• Aracınızı düz ve sert bir zemin üzerine park edin, el frenini çekin.
• Tekerlek somunlarını biraz gevşetin. Aracınızı kaldırmadan önce tamamen sökmeyin.
• Kriko ve destek takozları ile aracın altını güvenli şekilde yükseltin. Mutlak suretle destek stantları kullanın.
• İş yapılan tekerleği tamamen sökün.
• Takozun bulunduğu üst kule bağlantı cıvata/vidalarını dikkatli şekilde gevşetin.
• Bazı araçlarda, amortisör yayını sabitlemek için yay sıkıştırıcı (yayı sıkıştırma takımı) kullanılmalıdır. Aksi takdirde yay serbest hâle gelerek tehlikeli olabilir.
• Alt kısımdaki amortisör gövde bağlantı vidalarını da sökün.
• Tüm bağlantılar gevşetildikten sonra takozu, yukarı ya da ilgili yöne doğru çıkarın.
• Takoz yuvası kirli olabilir, temas yüzeylerini temizleyin. Metal yüzeylerde pas, kir varsa zımpara veya tel fırça ile temizleme yapılabilir.
• Conta, lastik tampon gibi elemanlar varsa hasar durumuna göre yenisiyle değiştirilmeli.
• Yeni takozu doğru yönde ve tam oturacak şekilde yerleştirin.
• İlk önce üst bağlantı cıvatasını biraz sıkılaştırın (parçayı yerinde tutacak kadar).
• Alt bağlantı cıvatasını, amortisör gövde tarafındaki bağlantıyı, takın ve sıkın.
• Üst bağlantı cıvatasını tork değerine uygun şekilde sıkın.
• Tüm bağlantı elemanlarının sıkılığını tekrar kontrol edin.
• Tekerleği geri monte edip somunları uygun torkta sıkın.
• Aracı destek stantlarından indirin.
• Düşük hızda ve yumuşak bir zemin üzerinden test sürüşü yaparak araçta titreşim, ses veya dengesizlik olup olmadığını kontrol edin.
• Bazı araçlarda, değişimi sonrası rotasyon veya ön düzen ayarı gerekebilir.
• Ayrıca eş zamanlı olarak süspansiyonun diğer bileşenlerini (burçlar, salıncak, rot başı vb.) kontrol etmek faydalıdır.

Eğer bu işlemleri kendi başınıza güvenli bir şekilde yapabileceğinizden emin değilseniz aracınızı konusunda uzman bir servise teslim etmeniz, en doğru tercih olur.

Amortisör Değişimi Kaç Saat Sürer?

Değişim; aracın marka ve modeline, süspansiyon yapısına ve işin yapılacağı servisin donanımına bağlı olarak farklı sürelerde tamamlanabilir. Genel itibariyle bir amortisörün değişimi, ortalama 1-2 saat arasında sürer. Ancak bu süre, ön veya arka amortisörlerin yapısal farklarına göre değişiklik gösterebilir.

Ön değişim daha uzun zaman alır çünkü direksiyon sistemi, süspansiyon kolları ve kule bağlantılarıyla bütünleşik bir yapıya sahiptir. Bu sebeple bir çift ön amortisörün değişimi ortalama 2–3 saat sürebilir. Buna karşın arka kısım, çoğu araçta daha erişilebilir bir konumda bulunduğundan değişim işlemi 1–1,5 saat gibi daha kısa sürede tamamlanır.

Değişim yalnızca parçayı söküp takmakla bitmez. Montaj sonrasında rot ayarı, bağlantı elemanlarının tork kontrolü ve test sürüşü gibi işlemler de yapılmalıdır. Uygulanan bu ek adımlar, süspansiyonun doğru çalıştığından emin olmak için gereklidir.

Tüm kontrollerin ve ayarların titizlikle yapılması durumunda bir aracın amortisör değişimi ortalama 2-4 saat arasında tamamlanabilir. Ancak en doğru zaman tahminini, aracınızın teknik özelliklerini ve servis koşullarını göz önünde bulundurarak uzman bir teknisyen verebilir.

Amortisörler Ne Zaman Değiştirilmeli?

Araç tipine bağlı olarak değişim süreleri farklılık gösterir. Bilhassa arazi koşullarına uygun olarak tasarlanmış SUV ve off-road araçlarda amortisörler daha yoğun yük altında çalıştığından değişim süreci daha uzun sürer. Bu tip araçlarda, 40.000 ile 60.000 kilometre aralığındaki periyodik bakımlarda mutlaka kontrol edilmesi önerilir.

Binek otomobillerde ise kontroller, ikinci bakım döneminde başlar. Süre, dizel motorlu araçlarda ortalama 20.000 kilometre, benzinli araçlarda ise yaklaşık 30.000 kilometre civarındadır.

Periyodik bakım sırasında motor ve şanzımanın yanı sıra aracınızın genel sürüş dinamikleri de değerlendirilir. Bu kapsamda debriyaj performansı, yol tutuş dengesi, fren mesafesi, kabin içi ses seviyesi ve amortisörlerden gelen olası vuruntu veya gıcırtı sesleri dikkatle incelenir. Kontroller, süspansiyon sisteminde bir aksaklık olup olmadığını net bir şekilde ortaya koyar. Eğer amortisörlerde deformasyon, yağ kaçağı ya da işlev kaybı tespit edilirse güvenli sürüşün devamı için değişimi yapılır.

Amortisör Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Amortisör Neden Ses Yapar?

Ses yapmasının en yaygın sebebi iç mekanizmalarda meydana gelen aşınma veya yağ eksikliğidir. Bununla beraber bağlantı noktalarındaki gevşeklik, burç veya takozların yıpranması da tıkırtı ve gıcırtı seslerine yol açar. Bu tür sesler, aracınızın süspansiyon sisteminde işlev kaybı yaşandığını gösterdiği için zaman kaybetmeden kontrol ettirmeniz gerekir.

Amortisör Nerede Bulunur?

Amortisör, tekerlekler ile gövde arasında bulunur. Ön amortisörler, motor bölgesinin üst kısmına, arka amortisörler ise bagaj veya arka aks çevresine monte edilir. Görevi, yol yüzeyinden gelen darbeleri emerek sürüş konforunu ve aracınızın yol tutuşunu sağlamaktır.

Amortisör Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Amortisör alırken aracınızın marka, model ve üretim yılına uygun olmasına dikkat etmelisiniz. Ayrıca parçanın orijinal yahut kaliteli muadil olması, uzun ömür ve güvenli sürüş açısından büyük öneme sahiptir. Montaj kolaylığı ve teknik özellikler de aracınızın süspansiyon sistemi ile tam uyumlu olacak şekilde değerlendirilmelidir.

Daha fazla bilgi için Turka web sitesinde yer alan yazılarımızı inceleyebilirsiniz.

Linki kopyala