
Bugün elektrikli araçlar hayatımızın en önemli teknolojik dönüşümlerinden biri. Bu sessiz ama güçlü araçlara geçiş yaparken elektrikli araba şarj etme süreci, en büyük soru işaretini oluşturuyor. Oysa bu süreç, sanıldığının aksine hiç karmaşık değil. Hatta, cep telefonunuzu şarj etmek kadar kolay bir rutin. Önemli olan, elektrikli araba şarj etme sürecinde batarya kapasitesini tanımak ve doğru şarj yöntemini kullanmak! İşte bu rehberde, şarj teknolojilerinin çalışma mantığından maliyet hesaplamalarına kadar aklınızdaki tüm soru işaretlerine yanıt bulabilirsiniz.
Elektrikli araba şarj etme yöntemleri ihtiyaca göre geniş seçenekler sunuyor. AVM otoparkları, iş yerleri, site ya da halka açık otoparklardaki AC istasyonlarında bataryanızı rahatlıkla doldurabilirsiniz. Seyahat halindeyken ise dinlenme tesislerinde ya da akaryakıt istasyonlarında bulunan DC hızlı şarj ünitelerini tercih edebilirsiniz. Bu noktalardaki şarj noktaları AC ve DC olarak ikiye ayrılır:
Elektrikli araba şarj etme yöntemleri arasında sıklıkla tercih edilen AC istasyonlarında aracınızı park halindeyken, kolayca şarj edebilirsiniz. Ev tipi şarj ünitesi diğer ismi ile wallbox, kapalı garajlara, bahçeye, apartmanların otoparkına ya da ofislerin park alanlarına pratik bir şekilde kurulabilir. Bu sayede ekstra zaman harcamanıza gerek kalmaz. Siz evinizdeyken ya da ofisinizde çalışırken aracınız otomatik olarak bataryasını doldurur.
Eğer acil şarja ihtiyacınız varsa ya da seyahat halindeyseniz, DC hızlı şarj istasyonlarını kullanabilirsiniz. Akaryakıt istasyonlarında ve otoyol üzerindeki dinlenme tesislerinde bulunan noktalar, en hızlı çözümdür. Bir kahve molası vererek bu elektrikli araba şarj etme yöntemini kullanabilir, böylece bataryanızın büyük kısmını hızlıca doldurabilirsiniz.
Elektrikli aracınızı ev tipi prizlerde 230 Volt ile doldurabilirsiniz. Wallbox cihazlarında 380, hızlı şarj istasyonlarında ise 1000 Volt'a kadar çıkan farklı güç seviyelerinde dolum yapabilirsiniz. Voltaj gücü genel olarak bataryanın dolum süresini etkiler. Akım ne kadar güçlü ise dolum süresi o kadar kısalır.
Evinizdeki standart prizler 230 volt ile çalışır. Bu elektrikli araba şarj etme yöntemleri arasında en yavaş olandır. Duvara sabitlenen ev tipi wallbox istasyonları, 380 volt elektriği direkt aracınıza yönlendirir. Bu elektrikli araba şarj etme yöntemi, standart prize göre çok daha hızlı ve güvenlidir. DC istasyonları ise 1000 volta kadar çıkan güçleriyle bataryanızı dakikalar içinde doldurabilir. Yani elektrikli araba şarj etme sürecinde doğru voltajı seçmek, zaman kazandırır.
Elektrikli araba şarj etme süresi kaynağın gücüne göre tamamen değişir. Eğer evdeki standart prizi kullanıyorsanız, akım sınırlı olduğu için süre, 10 ila 24 saati bulabilir. Ancak wallbox ünitesi ile şarj ediyorsanız, bataryanın boyutuna bağlı olarak dolum süresi 4 - 8 saate kadar düşer. DC hızlı şarj istasyonlarında ise çok daha kısa sürede dolum yapabilirsiniz. Bu ünitelerde bataryanızı %20'den %80'e 30 ile 60 dakika arasında çıkarabilirsiniz.
Elektrikli araba şarj etme süresini aynı zamanda hava koşulları da etkiler. Soğuk havada bataryadaki kimyasal reaksiyon yavaşlar. Şarj akımı da otomatik düşer. Ayrıca, şarjdan gelen enerjinin bir kısmı bataryayı ısıtmak için harcanır. Bu durum şarj süresini %30-%40 oranında uzatabilir. Aşırı sıcaklarda da bataryanın aşırı ısınıp zarar görmemesi için şarj hızı sınırlanır.
Bazı basit yöntemlerle elektrikli araba şarj etme süresini hızlandırmanız mümkün. Bu noktada öncelikle bataryanızı %100 doldurmak yerine, akımın en yüksek olduğu %20 ile %80 aralığında şarj etmek en pratik yöntemdir. Ayrıca batarya ön ısıtma özelliğini kullanarak da süreyi önemli ölçüde kısaltabilirsiniz. Şarj performansını artıran ipuçlarını aşağıdaki gibi detaylandırabiliriz:
Uzun yolculuklarda ise elektrikli araç şarj süreleri stratejik yönetilmelidir; bataryayı %100 doldurmak için beklemek yerine, hızlı şarj istasyonunda 20-30 dakika mola verip şarjı %80'e getirmek, yola devam etmek için en verimli yöntemdir. Çünkü bataryalar %80 seviyesine kadar çok hızlı dolar. Ancak geri kalan %20'de hız büyük oranda düşer. Bu nedenle eğer vakitten tasarruf etmek istiyorsanız %80'i doldurduktan sonra dolumu durdurabilirsiniz.
Özellikle yeni nesil araçlarda, navigasyonunuza şarj istasyonunu hedef olarak seçerseniz, yolda giderken aracınız bataryayı şarj için ideal sıcaklığa getirir. Bu da ideal sıcaklığa gelen bataryanızın daha hızlı şarj olmasına yardımcı olur.
Elektrikli araba şarj etme sürecinde aracınızın klimasını yolda çalıştırmak yerine, henüz şarj kablosuna bağlıyken çalıştırarak verimi artırabilirsiniz. Bu sayede ısıtma veya soğutma için gereken enerji bataryadan eksilmez, doğrudan prizden çekilir. Bu da bataryanızın dolu kalmasını sağlar.
Evde elektrikli araba şarj etme yöntemleri, standart priz ve wallbox olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilir. Aracınızla birlikte verilen şarj kablosunu evdeki topraklı bir prize takarak şarj edebilirsiniz. Bu yöntem herhangi bir kurulum gerektirmez ancak oldukça yavaştır ve elektrik tesisatının sağlam olması gerekir. Evde elektrikli araba şarj etme yöntemleri arasında yer alan wallbox'un kurulumu biraz zahmetli olsa da daha verimli ve güvenli olduğunu söylemek mümkün.
Wallbox için sağlıklı bir kurulum önemlidir. Bahçe prizleri veya aydınlatma hatları kullanılmaz. Yüksek akım çektiği için bu hatları eritir. Bu nedenle evin ana elektrik panosundan, şarj cihazının kurulacağı yere kadar kesintisiz, bağımsız bir kablo hattı çekilir. Kablonun açıkta durmaması için izolasyon yapılır. Altyapısındaki elektrik gücü de bu elektrikli araba şarj etme yöntemine uygun hale getirilir. Ayrıca bahçeniz ortak alan ise site yönetiminden kurulum izni almanız gerekebilir.
Elektrikli araç şarj maliyeti hesaplamak aslında oldukça basit bir formüle dayanır. Bataryanızın kapasitesini (kWh), elektriğin birim fiyatıyla çarparak yaklaşık maliyeti belirleyebilirsiniz. Elektrikli araç şarj maliyeti için aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:
Şarj Edilen Enerji (kWh) x Elektrik Birim Fiyatı (TL) = Toplam Maliyet
Elektrikli araba şarj etme maliyetinde, bu formülü biraz daha detaylandırmak gerekirse; 64 kWh kapasiteli bir aracı %20'den %100'e doldurmak için gereken yaklaşık 52 kWh enerjidir. Bunu ortalama 6,29 TL'lik AC birim fiyatıyla çarptığınızda 327 TL civarında bir maliyet çıkar. En doğru hesap için %5'lik enerji kaybını ve istasyon hizmet bedellerini de göz önünde bulundurmanız gerekir.
Şarj ücretinde tercih edilen dolum yöntemi oldukça önemlidir. Ev tipi şarjlar en ekonomik elektrik araç şarj etme yöntemidir. Çünkü ücretler standart ev elektriği tarifesi üzerinden belirlenir. DC istasyonları ise yüksek hızda transfer yaptığı için daha maliyetlidir.
Şarj masrafınızı düşürmenin en etkili yolu, birim fiyatı en düşük olan ev tipi şarjı ya da halka açık AC istasyonlarını tercih etmektir. Ayrıca şarj masraflarınızı daha da aşağı çekmek için aşağıdaki yöntemleri de izleyebilirsiniz:
Ev tipi prizlerle 10-12 saatte, wallbox ünitesi ile 6-8 saatte bataryanız dolabilir. Elektrikli araba şarj etme yöntemi olarak DC hızlı şarjı kullanacaksanız 20-40 dakikada %80'e ulaşabilirsiniz.