Şanzıman Nedir, Ne İşe Yarar?

Şanzıman Nedir?

Şanzıman, araçların motor gücünün tekerleklere aktarılmasını sağlar. Bu şekilde aracın hareket etmesini sağlayan sistemdir. Şanzıman sistemleri hem aracın performansını hem de yakıt verimliliğini etkiler. Otomobillerin motorları çoğunlukla sabit hızlarda ve verimli bir şekilde çalışır. Fakat araçların farklı hızlara çıkması ya da düşük hızlarda ilerlemesi gerektiğinde motorun değişen sabit hızının tekerlek hızına uyarlanması için bir mekanizmaya ihtiyaç duyulur.

Bu sistemler motorun dönme hareketi ile dönme kuvvetini sürücülerin ihtiyacı olan hız ve güç seviyelerine uygun olacak şekilde ayarlar. Yani araç düşük hızlarda yeterli çekiş gücü ile hareket eder. Bunun yanında yüksek hızlara da oldukça kolay bir şekilde çıkabilir.

Şanzıman Ne İşe Yarar?

Araç şanzımanları motorun üretmiş olduğu güç ve torku araç tekerleklerine aktarırken sürüş koşullarının da uygun şekilde ayarlanmasını sağlar. Motorlar sabit hızlarda oldukça verimli bir şekilde çalışırlar. Fakat araç kalkış yaparken, yavaşlaması, hızlanması ya da yokuş tırmanması durumları motor gücünün farklı bir şekilde iletilmesine ihtiyaç duyulur. Şanzıman ise bu uyumun sağlanmasına yardımcı olur.

Bu sistem araç dururken ya da düşük hızlardayken tekerleklere daha fazla tork iletilmesini sağlar. Bu da aracın kalkışını kolaylaştıracaktır. Yüksek hızlarda ise daha az tork vererek motorun çok daha verimli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur.

Motorun çok fazla zorlanmasına engel olduğundan ömrünün uzamasına yardımcı olur. Doğru vites seçimleri ile araçlar düz ya da engebeli yollarda iyi performans gösterir. Şanzıman sayesinde motorun ideal olarak çalışma devrinde kalmasına yardımcı olduğundan yakıt tüketimini azaltır. Vites geçişleri sayesinde araçların hızı ile motor devrini dengeler. Böylece sürücü ihtiyaç duyduğu zaman hız ve çekiş gücü sağlayabilir.

Manuel şanzımanda vites geçişleri sürücüler tarafından yönetilir. Bu sistemler debriyaj pedalı ve vites kolu ile çalışır. Bu yapılar mekanik sadeliği ve yakıt verimi ile dikkat çeker.

Otomatik şanzıman da ise vites geçişi işlemleri aracın elektronik sistemleri ya da hidrolik basınçla gerçekleşir. Bu araçlarda debriyaj olmadığından bu durum sürücülere kolaylık sağlar.

Şanzıman Yağ Kaçağı Neden Olur?

Şanzıman yağı kaçağı çoğunlukla yağ soğutucu borusunda meydana gelen hasarlar ya da tapalardaki aşınma nedeniyle meydana gelir. Bunun dışında contaların gevşemesi, valf sorunları, yağ seviyesinin düzgün bir şekilde ayarlanmaması da kaçak sorunlarına sebebiyet verebilir. Bu parçalarda sorun olması halinde yağın istenmeyen yerlere akması durumları söz konusu olur.

Yağ soğutucu borular vites sisteminin sıcaklığının düzenlenmesine yardımcı olur. Aşınma ya da hasar durumlarında bu sistemde kaçak sorunları meydana gelebilir. Bu gibi sorunlarla karşılaşmamak için soğutucu borularının düzenli olarak bakımının yapılması önemlidir.

Valfler vites kutusu içerisinde bulunan yağın akışının kontrol edilmesini sağlar. Aşınma ya da hasar durumlarında yağ kaçağı problemleri meydana gelebilir. Periyodik bakımlar valflerin her zaman doğru bir şekilde çalışmasını sağlar.

Şanzıman tapaları sistemin son derece önemli parçalarından biridir. Tapalar yağın sızmasının önüne geçer. Bunların aşınması ya da hasar görmesi halinde vites sisteminde yağ kaçağı sorunları meydana gelebilir.

Şanzıman Yağı Ne Zaman Değişir?

Şanzıman yağı değişimi düzenli bir şekilde yapılmadığında zamanla araçta arıza durumları yaşanabilir. Yağın eksilmesi durumunda ses gelme, vuruntu, vites değiştirirken zorlanma gibi durumlarla karşılaşılabilir. Zaman geçtikçe vites değişimi hiç yapılamayacaktır. Bu da aracın sürüş güvenliğinin azalmasına neden olur. Araç performansı düşeceğinden motor çok zorlanır. Bu durumda da aşırı yakıt tüketimi görülür.

Vites sisteminde motorda olduğu gibi bir pompalama sistemi bulunmaz. Şanzıman dişlisi kendini yağladığı için yağın sıklıkla kontrolü yapılmalıdır. Eksilmesine izin verilmesi durumlarında yağlanma olmaz ve dişliler de zamanla hasar görür.

Otomatik Şanzıman Bozulursa Ne Olur?

Otomatik şanzımanların bozulması halinde araç performansında düşüşler meydana gelir. Vites geçişlerinde sorunlar olmasının dışında sürüş güvenliği de azalır. Bu durumda araçların hareket kabiliyeti kısıtlanır ve çok daha ciddi mekanik sorunlar görülür.

Vites sistemi arızaları çoğunlukla vites geçişlerinde gecikme, sertlik ya da kayma gibi belirtilerle kendini belli eder. Bunun dışında aracın hızlanmasında zayıflama, şanzımandan anormal sesler gelmesi, motor devri artsa da hızın artmaması gibi durumlar da arızaya işaret eder.

Otomatik şanzıman yağı değişimi belirli aralıklarla yapılmalıdır. Otomatik araçlardaki şanzıman yağı değişimi kullanım kılavuzundaki prosedüre uygun bir şekilde yapılmalıdır. Farklı model araçlar için yağ değişim aralıkları değişiklik gösterir.

Yağ zamanla yaşlanır ve özelliğini kaybeder. Bu durumda vites sistemi parçalarının yıpranması durumları söz konusu olur. Aracın performansı düşer ve vites geçişleri çok daha sert olur.

Şanzıman Yağı Kaç Km Değişir?

Manuel şanzıman yağı genel olarak 50.000 ile 100.000 km arasında değiştirilmelidir. Aracın markasının özel bir önerisi yoksa 4 yılda bir yağ değişimi yapılır. Yağ, zaman içerisinde viskozitesini kaybeder ve vites sisteminin verimli bir şekilde çalışmasına engel olur. Boşaltma tapasından eski yağın akıtılması işlemi gerçekleştirilir. Sonrasında yine aynı yerden yeni yağ eklenerek değişim işlemi gerçekleştirilir. Uzun süreler yağın değişmemesi durumunda parça aşınması ve ısınma gibi istenmeyen durumlar söz konusu olabilir. Bu da zamanla araçlarda ciddi arızaların görülmesine neden olur.

Otomatik Şanzıman Yağı Kaç Km Değişir?

Otomatik şanzımanlarda yağ değişimi 60.000 ile 120.000 kilometre arasında değişir. Ancak bazı otomotiv üreticileri bu değişim periyodunu kendileri belirleyebilir. Bazı araç modellerinde 80 bin km ya da 8 yılda bir değişim görülebilir.

Araba Şanzımanı Neden Bozulur?

Vites sisteminin bozulma nedenleri arasında sürüş alışkanlıkları, düzenli bakım yapılmaması, ve mekanik yıpranmalar vardır. Özellikle vites geçişlerinin sert yapılması ya da aracın sürekli yüksek devirde çalışması şanzıman parçalarının ömrünü kısaltır. Şanzıman takozu gibi destek elemanlarının zamanla aşınması da titreşim, vuruntu ve dengesiz güç aktarımına yol açar.

Otomatik vites sistemlerinde tork konvertörü arızaları ve hidrolik basınç sorunları sıklıkla görülür. Bu sorunlar genelde vites geçişlerinde gecikme, sarsıntı ya da gürültü ile kendini belli eder. Mekanik aksamın tamirinde veya yer değişiminde şanzıman krikosu kullanımı oldukça önemlidir. Bu ekipman, sistemin güvenli şekilde sökülüp takılmasını sağlar ve olası montaj hatalarının önüne geçer.

Şanzıman fiyatları aracın markasına, modeline, vites kutusunun tipine ve arızanın boyutuna göre değişiklik gösterir. Manuel sistemler daha basit yapıda olduğundan onarım ve değişim maliyetleri otomatik sistemlere göre daha düşüktür.

Araç muayenesi öncesinde vites sistemi, fren sistemi ve özellikle rulman gibi parçaların servis tarafından kontrol edilmesi, aracınızın sorunsuz bir şekilde muayeneden geçmesi açısından büyük önem taşır.

Şanzıman ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular

Şanzıman yağı nereden konulur?

Manuel sistemlerde yağı değiştirmek için dolum pompasına ihtiyaç duyulur. Otomatik sistemlerde ise özel doldurma borusu ya da dipstick tüpü kullanılarak yağ ekleme işlemi yapılır. Yağ, dişlilerin aşınmasına engel olur, ısınmayı azaltır ve güç aktarımının optimize edilmesini sağlar.

Manuel şanzıman neden bozulur?

Manuel sistemlerde arızalar genelde çok daha kolay bir şekilde tespit edilir. Bu sistemlerde arızanın en önemli nedeni mekanik aşınmalar değildir. Hatalı kullanım sebebiyle çeşitli arıza durumları meydana gelebilir. Debriyajın yanlış kullanımı, hatalı vites değiştirme, trafik yoğun olduğunda sürücüleri yapmış olduğu hatalar nedeniyle arıza durumları söz konusu olabilir.

Şanzıman neden öter?

Vites kutusundan ses gelmesi arıza olduğuna işaret eder. Bu gibi durumlar yağsız kalma ya da dişlilerin aşınması durumlarında meydana gelir. Bilgisayarlı sensörlerin ya da solenoidlerin araç şanzımanına yanlış veri iletmesi durumunda tıkanıklık sorunları ile karşılaşılır. Bu tarz durumlarda araba çalışırken uğuldama sesi duyulur.

Şanzıman neden ısınır?

Vites sistemlerinde meydana gelen aşırı ısınma durumları motor soğutucunun şanzıman sıcaklığını düşük derecelerde tutamamasıdır. Yağ eskidikçe etkinliğini kaybetme sorunu görülür. Bu durumda aşırı ısınma ya da farklı şanzıman sorunları meydana gelir.

Turka web sitesindeki diğer yazılarımıza göz atarak aracınızın sağlığı hakkında önemli bilgiler edinebilirsiniz.

Linki kopyala